5ο Γενικό Λύκειο Ζωγράφου

Διδακτική ποιητική συνάντηση

του Α3 με τον ποιητή Χρήστο Τουμανίδη, 

με εισηγητή το φιλόλογο Γιάννη Ουσταμπασίδη

(9 Μαΐου 2018)

Το σχολείο μας, στις 9 Μαΐου 2018, στην αίθουσα του Α3, εiχε την τιμή και τη χαρά να φιλοξενήσει έναν σημαντικό εκπρόσωπο του σύγχρονου ελληνικού ποιητικού λόγου, τον Χρήστο Τουμανίδη.

Για τους μαθητές, η επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο με έναν ποιητή είναι μοναδική εμπειρία και ευκαιρία.  Μπορεί να επιδράσει ευεργετικά στην προσωπικότητά τους, να τους εμπνεύσει, να δουν τον κόσμο με άλλα μάτια. Άλλωστε, κατά τη διάρκειά της εκδήλωσης, η ανταπόκριση και συμμετοχή των μαθητών ξεπέρασε κάθε προσδοκία και η διαδραστική πρόταση του ποιητή να γράψουν οι ίδιοι οι μαθητές τα δικά τους ποιήματα έγινε πραγματικότητα.

Ο Χρήστος Τουμανίδης γεννήθηκε το 1952 στη Λιθαριά της Πέλλας, όπου έζησε τα πρώτα εννιά χρόνια της ζωής του. Εκεί άκουσε στο ραδιόφωνο τη λέξη ποίηση και ποιητής και του γεννήθηκε η άδολη απορία του μικρού παιδιού που ρωτάει: «Μπαμπά τι είναι ποίηση; Μπαμπά τι είναι ποιητής;» Ήταν η πρώτη του επαφή με την ποίηση. Δέκα μέχρι δεκατριών ετών βρέθηκε οικογενειακώς στη Νάουσα της Μακεδονίας και το 1965 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου έκτοτε ζει και δημιουργεί.

Στον κόσμο της ποίησης μπήκε δειλά δειλά από τα εφηβικά του χρόνια. Σταθμός στη ζωή και την ποιητική του πορεία στάθηκε η γνωριμία του με το Γιάννη Ρίτσο το 1974. Μια γνωριμία που εξελίχθηκε σε σχέση δάσκαλου και μαθητή, ευεργέτη και ευεργετούμενου.

Ο Χρήστος Τουμανίδης ανήκει στην ποιητική γενιά του 1970. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με την ποιητική συλλογή Αστάθμητα (1978). Ακολούθησαν οι ποιητικές συλλογές Απόπειρες (1981), Η ώρα του λιμανιού (1987), Αντίστιξη των άστρων (1997), Κεριά θυέλλης (2005), Η γέφυρα των στίχων (2009), δίγλωσσο μαζί με τον Αλβανό ποιητή Μιλιάνοφ Καλούπι, Οι ελεγείες της Ανατολής (2014) και Πάνω σε μια χορδή (2017).

Άλλες εκδόσεις του : 1) Η πρώτη Ανθολογία ελληνικού χαϊκού (1996), 2) Λύρα του Πόντου (2003), ανθολόγιο ποιητών ποντιακής καταγωγής, 3) Ανθολόγιο μικρών θαυμάτων (2010), επιλογή ποιημάτων Γιάννη Ρίτσου, 4) Αθήνα-Μπουένος Άιρες (2015), ποιητικός διαδικτυακός διάλογος με τον τρόπο του χαϊκού με την Αργεντινή ποιήτρια Mirta Gilli.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα σουηδικά, αγγλικά, ρωσικά, ισπανικά, ιταλικά, αλβανικά, περσικά και εβραϊκά.

Εκτός από το σχολείο μας, το ποιητικό του έργο έχει παρουσιαστεί και τιμηθεί με αυτοπρόσωπη παρουσία του ίδιου σε σχολεία της Αθήνας και της επαρχίας, πρόσφατα στην Παιδαγωγική Σχολή του ΕΚΠΑ, αλλά και σε ποιητικές εκδηλώσεις σε περιοχές της ελληνικής επικράτειας.

Τέλος το 2006 είχε συμμετάσχει αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα στο Παγκόσμιο Συνέδριο Χαϊκού στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής.

Η ποίηση του Χρήστου Τουμανίδη είναι καταρχήν βιωματική. Αναφέρεται σε θέματα της καθημερινότητας, εμπειρίες και συναισθήματα του καθημερινού βίου. Σε κοινωνικά και υπαρξιακά προβλήματα, στον έρωτα, σε παρακμιακά αδιέξοδα. Δεν αποπνέει όμως απαισιοδοξία και μοιρολατρία, δίνει όραμα ζωής, ελπίδας και ανατροπής των κακώς κειμένων. Κι όλα αυτά λέγονται με το όνομά τους, ο αναγνώστης τα εισπράττει γνήσια και ατόφια , ως αποτέλεσμα της ιδιαίτερης έγνοιας του για τη γλώσσα. Ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η πιο σημαντική μου έγνοια και φροντίδα είναι η γλώσσα. Η αδιάκοπη συνομιλία με τα απλά τετριμμένα πράγματα. Κάθε νέο ξημέρωμα είναι ένα πιο πάνω επίπεδο μαθητείας στο μεγάλο σχολείο που λέγεται «Καθημερινότητα»».

Επιλογή Ποιημάτων  


ΠΑΝΩ ΣΕ ΜΙΑ ΧΟΡΔΗ (2017)

22
Εκεί στο χείλος του γκρεμού άκουσε την καρδιά του.

23
Να κλείνεις πάντα τις ρωγμές, τις εκκρεμότητές σου.

28
Τα πιο βαθιά σκοτάδια, θα τα βρεις στο φως!

56
Σ’ ένα παγκάκι ξύλινο- θρηνούν όλα τα δάση.

ΚΕΡΙΑ ΘΥΕΛΛΗΣ  (2005)

2
Ήρθες μονάχος.
Θα φτιάξεις τον κήπο σου.
Μόνος θα φύγεις

.8
Αμυγδαλιά μου,
τίναξες τα άνθη σου,
για να σ’ ακούσω…

21
Αχ! χορταράκι.
Το μπόι σου κάποτε,
θα με περάσει.

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ (ΑΝΤΙΣΤΙΞΗΤΩΝΑΣΤΡΩΝ (1997))

Είδα τη μοίρα μου σ’ έναν καπνό.
Στο θάνατο κάποιου άστρου.
Στη φωτεινή στιγμή των μετεώρων.

Έτη φωτός που διάβηκα σ’ ένα σταχτοδοχείο.

ΟΙ ΕΛΕΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (2014)

3
Και τι παραμύθια να πω στα παιδιά;
Στα παιδιά, πουαπ' τασπάργανακιόλας,
αγγίζουν σκανδάλες.
Κι απ' το βυζί της μάνας τους ρουφούνε μαύρο γάλα.
Και γίνονται άνδρες ξαφνικά.
Μάρτυρες. Μνήμη γίνονται.

(Μέσα σε λάμψεις και κρότους πολέμου• τα λόγια,
σαν βόμβες σκοτώνουν κι αυτά.)

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο ήλιος...
Ήταν οι ελαιώνες και τ' αμπέλια μας.
Τα αρώματα των κήπων.
Ήταν το αεράκι του Ερμων που άνοιγε τις ψυχές!

Χίλιες και μία νύχτες δίχως ουρανό.
Η Σεχραζάτ κι ο Αλαντίν δεν ζούνε πια.
Αλλά, μέσα στο χαλασμό εμείς
—στα καταφύγια, στις άναστρες νύχτες—
πρέπειναψιθυρίσουμε,
τα νέα παραμύθια στα παιδιά.

Πρέπει να γίνει πάλι ήλιος. Και άνεμος.
Παραμυθένιος ουρανός με γήινα φτερά.